Geen Bella in Cothen

Cothen zou ik niet kennen als ze er niet zulke lekkere kersen hadden gehad. Reden genoeg om een bezoekje te brengen aan deze unieke kersentuin in de Kromme Rijnstreek in Utrecht. De kersentuin van de familie Vernooy is uniek omdat ze in de boomgaard diverse soorten kersen aanplantingen hebben. Zo is er een kwekerij, zijn er laagstam bomen en daar het unieke, zijn er ook nog hoogstam kersenbomen te vinden. Lopend tussen deze imposante bomen kwam er al snel de mooie herinnering boven aan een tour die ik ooit maakte op zoek naar een speciale kersenboom in Piemonte. Lang wegdromen bij deze mooie herinnering ging alleen niet, want als snel werd ik ontwaakt uit mijn droom door het harde geluid van metalen blikjes die krachtig tegen elkaar werden gebeukt om de vogels weg te houden bij de lekkernijen.

Maar ook in deze omgeving viel genoeg te genieten en te dromen. Want waar ik ook keek, stonden er grote massieve bomen met de meest uiteenlopende kersenrassen.

 

Tijdens mijn bezoek verkocht ze in de kersentuin drie soorten kersen, de variks zwart, de meikers en de merchant. Allen even lekker en even zoet. Met een volle kersenbuik en met volle tassen kersen verliet in dit paradijsje in Cothen. Thuisgekomen snel wat kersen ingevroren voordat ze allen in mijn mond zouden verdwijnen. Met deze ingevroren kersen zal in binnenkort heerlijke gelato maken. Ook heb ik enkele potten kersen op grappa gemaakt. Zo kan ik in de winter ook nog genieten van deze heerlijke rode zoete vruchten.

Maar kersen groeien niet alleen in Cothen en zeker niet alleen in Nederland. Dat Italië een van de grootste producenten van kersen is, verwacht je vast niet. Het grootste deel van de ciliegia tenerina (prunus juliana) en durone (prunus duracina) wordt geteeld in de Veneto (o.a. ciliegia di Marostica), Emilia Romagna (o.a. ciliegia piacentina), Campania (o.a. ciliegia di Siano) en In Puglia (cerise di Puglia).

Buiten deze zoete kersen hebben ze in Italië ook nog de zure kersen (prunus cerasus). Daarvan zijn de marasca, de visciola en de amarena de bekendste soorten. De zure kersen worden bijna uitsluitend gebruikt voor het maken van siropen, jam, frisdranken en likeuren. Of natuurlijk verwerkt tot de amarene in conserva, de zure kersen in siroop die het zo goed doen in taarten. Denk alleen al aan de crostata di visciole. Over de pasta frolla worden de ingekookte kersen verdeeld en bedekt met nog wat reepjes overgebleven zanddeeg. Afbakken in de oven en dan tijd voor pauze.

Maar niet alleen in de vier eerder genoemde regio's zijn deze zoete en zure felrode tot diepzwarte vruchten te vinden. Van mei tot begin augustus kun je in tal van regio's van de ciliegie genieten. Zo zijn er in de Abruzzo (o.a. ciliegie di Raiano), Lazio (o.a. ciliegie di Celeno), Liguria (durone sarzanese), Friuli (ciliegie duracina di Tarcento),  Lombardia (amarena d'Uschione) , Marche (amarene di Cantiano),  Sardinia (o.a. ciliegia tardiva), Sicilia (mastrantoni), Toscana (ciliegia di Lari) en Piemonte (o.a. precoce di Rivarone) talloze soorten te kersen te vinden.
In die laatste regio, Piemonte, hebben ze nog een andere kers de Bella di Garbagna. En juist bij het denken aan deze kers, zat ik weer even in Italië. Ook al was het onder de kersenbomen in Cothen. Enkele jaren geleden wilde ik namelijk met eigen ogen de plek zien waar ooit een ware kersentraditie hoogtij vierde. De kersenbomen waren er nog, maar helaas in zeer kleine getalen. Gelukkig waren de verhalen er nog wel. En er was hoop, hoop dat de traditie ooit weer zou wederkeren. Allemaal dankzij een paar fruittelers die de teelt van de Bella di Garbagna weer nieuw leven willen inblazen.

Tot begin jaren 80 stond dit kleine stadje Garbagna en het omliggende gebied Val Grue bekend om zijn hoogstam kersen. De hele vallei was bedekt met kersenbomen wat in mei een ware bloemenpracht gaf.

Een indrukwekkend gezicht vooral om er een soort boom tussen stond die wel erg opviel vooral door zijn grootte. Maar niet alleen zijn formaat, ook de vrucht was een erg opvallende verschijning. Er groeide een kers aan die van zichzelf al een ware "bella" was. Een felle rode kleur, zeer helder en met een vrij korte steel; Bella di Garbagna.

Begin juni gingen hele families erop uit om de vruchten te plukken van deze schoonheid. Iedereen in de familie had een taak. De oudere mensen hielden de ladders vast en vooral de jongens klommen dan heel stoer graag hoog de boom in. Niet altijd zonder de nodige kleine ongelukken en of kleerscheuren. Maar dat hadden ze er graag voor over, de beloning was namelijk altijd een handjevol heerlijke kersen. Zodra de geplukte vruchten veilig op de grond waren, werden ze geselecteerd en in ondiepe kratten verzameld.  Ook werden er mensen van buiten Garbagna gehaald om mee te helpen met de oogst. Zij werden in de meeste gevallen uitbetaald in natura, de helft van wat zij geplukt hadden. Helaas is deze traditie verloren gegaan. Waar de oogst in het jaar 1981 nog 5000 ton was, wordt er nu niet meer dan 40 ton geplukt. En dat uitsluitend in top jaren. Want zoals dit met veel fruitrassen gebeurt, is ook de Bella vervangen door een ras die grotere opbrengsten oplevert, minder gevoelig is voor weersveranderingen en tegen een stootje kan. Want om kersen industrieel te verwerken heb je alleen onbeschadigde kersen nodig en moeten ze een smaak hebben die constant is. Jammer want deze kers is juist van nature zoet en stevig, eerder knapperig. Ideaal om te bewaren in alcohol zonder ook maar iets aan stevigheid en smaak te verliezen. Of om een boero te vullen. Dit zijn donkere chocolaatjes welke gevuld zijn met kersenlikeur en gewikkeld zijn in een mooi gekleurd papiertje. Zoiets als een mon cherie maar dan met een echte kersensmaak!
De Bella di Garbagna maakt elke jam, siroop of likeur tot een ware smaakexplosie.

Door zijn stevigheid is de kers, samen met kaneel en kruidnagel, ook heerlijk als begeleider van vlees. Zo wordt er in deze regio nog wel eens cinghiale in agrodolce geserveerd met de rode schoonheid als belangrijk ingrediënt.
Maar helaas hebben in de meeste gevallen andere rassen dit overgenomen en lijkt de traditie en de ambacht verloren te gaan. Maar nog erger is dat de Bella di Garbagna lijkt te verdwijnen, een unieke kers.

Om nu niet in mineur te gaan afsluiten toch een zoet einde. Een recept voor een torta di ciliegie e crema. Het recept komt uit Viterbo en zij gebruiken er de maggioline kers voor. Dit is een van de eerste kersen van het seizoen dus prima te vervangen voor een vroeg Nederlands ras. Maar uiteraard doet elk ras het goed in deze taart, zelfs diepvries kersen.
Was 500 gram kersen en ontpit ze en snijd ze in stukjes. Smelt ongeveer 30 gram boter in een pannetje. Meng in een kom 6 eieren met 180 gram suiker goed door elkaar. Voeg vervolgens de boter, 300 gram bloem, zakje gist (11 gram) en 350 gram kersen toe en vermeng met goed. Doe dit mengsel in een beboterde en met bloem bestoven taartvorm en strooi de rest van de kersen erover. Zet de taart nu circa 40 minuten in een oven van 170 graden. Als dit lekker in de oven staat te bakken, ga je de crème maken. In een pannetje verhit je een liter melk. In een andere pan meng je 3 eierdooiers met 300 gram suiker en 130 gram bloem goed door elkaar. Voorzichtig voeg je de hete melk beetje bij beetje roerend toe. Zet de pan op een medium vuurtje en breng de crème rustig aan de kook.
Inmiddels is de torta di ciliegie klaar en kun je hem met de crème serveren. Ook zonder de crème of met slagroom smaakt de kersentaart heerlijk. Maar ik zou het zeker eens proberen met deze zelfgemaakte Italiaanse custard.